Oog in oog met oorlog

Studente Oksana Fedorak organiseert voor Bevrijdingsfestival Fryslân het project OOG IN OOG MET OORLOG op 5 mei. Het project omvat twee lezingen en een workshop. De lezingen staan in het teken van het leven tijdens de grootschalige oorlog in haar thuisland Oekraïne en worden gegeven door twee Oekraïense kunstenaars. Hun persoonlijke (kunst)oorlogsverhalen centraal staan bij de lezing.

De lezingen:

De stad Cherson, de mislukking van terreur | Mikhail Ray
Locatie: Slieker Film (Fries Museum), blauwe zaal
Mikhail is 39 jaar en woonde samen met zijn vrouw negen maanden in de bezette Oekraïense havenstad Cherson. Hij vertelt over zijn overleving tijdens de bezetting, over hoe hij kunst maakte, over hoe kunst hem alle beproevingen en moeilijkheden hielp doorstaan, hoe hij doorging met het geloven en vechten totdat Cherson bevrijd werd. Mikhail woont nu in Kyiv. Bekijk hier het portfolio van Mikhail.

Keramische lezing | Nadya Sobko
Locatie: Keramiekmuseum Princessehof
Nadya is 29 jaar en komt uit Lviv. Ze hield een dagboek bij over de oorlog in Oekraïne met korte video’s, op papier én in een keramisch dagboek. In de dagboeken vertelt ze over de eerste dag van de grootschalige oorlog. Hoe kwam ze erachter dat er een invasie was? Wat deed ze in de eerste instantie? De dagboeken gaan ook over haar vrijwilligerswerk, residenties, over hoe kunst hielp alle moeilijkheden doorstaan en over haar heimwee naar Oekraïne. Nadya resideert momenteel in Duitsland. Bekijk hier het portfolio van Nadya.

Leeuwarder kunsetenares Hanneke Roelofsen is moderator van de lezingen.

De workshop:

‘Kwetsbaarheid van vrijheid’
Locatie: Keramiekmuseum Princessehof
Na afloop van de lezing van Nadya hebben bezoekers de mogelijkheid zelf met keramiek en letters aan de slag te gaan. In de workshop maken ze een keramisch bord van 21×21 cm, waarop ze een eigen stelling schrijven over oorlog, vrijheid, de invloed van de huidige oorlog op hen, wat vrijheid voor hen betekent, of over vrijheid als angst. Deelname aan de workshop is gratis.

Passend bij dit project is op het Plein van de Vrijheid, bij het Veteraneninstituut, het werk te zien van Nata Katerynenko. Zij is kunstcriticus, initiatiefnemer van kunstprojecten en archivaris hedendaagse kunst van Oekraïne. Sinds het begin van de Russische invasie van Oekraïne heeft ze dagboeken bijgehouden van het artistieke leven tijdens de oorlog in het videoproject ‘Tryvannya’ (‘Duration’). Duration is een artistieke spiegel geworden van de oorlog in Oekraïne. Het bevat videodocumentatie van wat er vandaag de dag gebeurt met kunstenaars, kunstcuratoren en kunstinstellingen. “Dit is een project over wat we zijn, dat we onbreekbaar zijn”, vertelt Nata Katerynenko. “Het geeft de weerspiegeling van het leven verwoest door de oorlog, en de vastberadenheid en ongelooflijke veerkracht daarop.”

Nata Katerynenko werd geboren in 1966 in Kyiv. Sinds 2014 is zij de oprichter, auteur en redacteur van MITEC. Tegenwoordig is MITEC een videoarchief van Oekraïense kunst dat openbaar beschikbaar is.

Waarom dit project?

“De perceptie van Nederlanders over Oekraïners en de Oekraïense kunst en cultuur is vervormd door de Russische propaganda, zowel in de ogen van Oekraïners als in de ogen van Nederlanders”, vertelt Oksana. “Bijvoorbeeld, ‘Kazymyr Malevych (Kazimir Malevich) is een Russische kunstenaar.’ Dit is niet waar! Eigenlijk is hij een Oekraïense kunstenaar met Poolse wortels die in Leningrad moest wonen omdat er repressies door chekisten tegen de intelligentia in Oekraïne waren uitgevoerd. Malevych wilde naar Duitsland vluchten maar het lukte hem niet omdat hij beschuldigd werd van Poolse spionage en natuurlijk gearresteerd werd. Het is niet het enige voorbeeld uit de Oekraïense (kunst)geschiedenis.”

Oksana wil de kunstmatig gecreëerde mythe rechtzetten door activiteiten te organiseren, met lezingen en tentoonstellingen. De Russische invasie in Oekraïne heeft correcties aangebracht in levens van zowel Oekraïners als Europeanen en iedereen kijkt nu naar Oekraïners en Russen met andere ogen. Dat wil zeggen het onder uit halen van ‘de mythe’ is al in proces. Ik wil graag een eigen steentje bijdragen aan deze ontwikkelingsgang van de veranderingen. En hoewel de infrastructuur van vele Oekraïense steden vernietigd is, is de infrastructuur van het leven en de kunst dat niet. Daarom het project ‘Oog in oog met oorlog’ om duidelijk te laten zien: het leven en kunstleven zelfs tijdens de oorlog bestaan en gaan door!

Oksana Fedorak woont in Leeuwarden, studeert Eventproducer aan het Friesland College. Voor haar hoofdexamen Eventproducer was ze van plan om een manifestatie-performance te implementeren met het thema ‘bullying’. Maar op 24 februari 2022 vond de Russische inval in haar thuisland Oekraïne plaats. Haar plannen wijzigden daardoor drastisch. Op Bevrijdingsfestival Fryslân geeft ze uiting aan haar verhaal.