News

Maar liefst 23 jaar lang organiseerden ze de Bevrijdingsestafette voor Bevrijdingsfestival Fryslân: de loop met het Bevrijdingsvuur van Wageningen naar Leeuwarden, in de nacht van 4 op 5 mei. Afgelopen jaar droegen ze het stokje over aan nieuwe organisatoren. “In de Bevrijdingsestafette loop je voor de vrijheid, dat voel je constant.” Jan Bosman en Ineke ten Brink vertellen.

Het lopen met het Bevrijdingsvuur zit diep. Jan: “We wisten meteen bij de eerste keer dat dit niet zomaar een loop is. Het is een loop met betekenis.” Dat begint al bij de Provinciale Herdenking in de Prinsentuin op 4 mei. Met de hele groep wonen ze die bij. Zichtbaar staan ze op de heuvel. Ineke: “Het doet iets met mensen, daar staan in de Prinsentuin. De nabestaanden van overleden verzetsmensen, de Joodse gemeenschap en andere vertegenwoordigers van getroffen groeperingen staan in het middelpunt van de belangstelling. Wij staan daar omheen en vormen een erehaag. En we maken de verbinding van 4 naar 5 mei. Op dat moment en op die plaats krijgen de lopers de boodschap van bevrijding extra mee. Al die dingen maken de start van de loop al heel intens.” Wanneer het defilé in de Prinsentuin begint, vertrekken de lopers met busjes naar Wageningen. Daar wordt de immer brandende vlam om middernacht met veel ceremonieel overgedragen aan tientallen loopgroepen uit het hele land.

Van het donker naar het licht
Volgens nauwkeurig samengestelde schema’s en routes rennen de lopers vervolgens om beurten een deel van de tocht. Iedere renner fietst 10 minuten in, loopt dan 20 minuten hard en fietst weer 10 minuten uit. Dat gaat de hele nacht door. Ineke: “Je loopt letterlijk van het donker naar het licht. Dat is niet alleen een bijzondere gewaarwording, je krijgt er ook een beetje vleugels van. De dieren die je in de nacht hoort, de sterrenhemel boven je, de zuurstofrijke lucht, en dan de verhalen onderweg.”

Want in die 23 jaar kwamen er heel wat verhalen los, onder lopers onder elkaar, maar ook gastrenners die meeliepen. Veteranen, vluchtelingen, rolstoeldeelnemers, die ze mee op pad hadden. Jan: “We zijn altijd op zoek gegaan naar hoe we al die verschillende mensen bij onze loop konden betrekken. En naar andere invalshoeken om de loop ieder jaar weer een ander tintje mee te geven.” Zo werd er afgelopen jaar langs 11 verzetsmonumenten langs de route gelopen, en stilgestaan.

‘Een cadeau wat we doorgeven’
Daarmee is de symboliek van de loop in 23 jaar enorm gegroeid. Met het start- en eindpunt in de Prinsentuin is de cirkel nu rond. Jan: “Voor al die initiatieven hebben we altijd ontzettend veel steun gekregen vanuit Bevrijdingsfestival Fryslân. We hebben letterlijk de ruimte gekregen.” Ineke: “Het is best lastig om dit los te laten, maar ook goed. Goed om de verantwoordelijkheid over te dragen en ruimte te geven aan anderen. Het voelt als een cadeau wat we doorgeven. Iets zeer bijzonders om aan mee te mogen werken en lopen. Je bent letterlijk de verbinding tussen 4 en 5 mei.”

“Als je in gesprek bent met mensen die de oorlog meegemaakt hebben,
dan zie je daadwerkelijk wat het met iemand heeft gedaan”

Het hoogtepunt was voor Ineke en Jan het beginjaar 1995, met 750 Veteranen in de provincie die de herdenking en viering hier bijwoonden. Ineke: “Die Veteranen, dat voegde echt wat toe. Als je in gesprek bent met mensen die de oorlog meegemaakt hebben, dan zie je daadwerkelijk wat het met iemand heeft gedaan.” De renners hadden de eer het Bevrijdingsvuur aan te bieden bij een diner dat de Veteranen hadden. Jan: “Het werd ijstaart met vuur op een enorm buffet. Heel indrukwekkend. Het was ook nog eens schitterend mooi weer die dag, we hebben nog gezwommen onderweg.”

De ontlading
Bij aankomst in Leeuwarden op 5 mei is er altijd eerst een ontbijt, geregeld door vrijwilligers. Ineke: “Dan komt de ontlading, maar slaat ook de vermoeidheid meestal toe. Met z’n allen laden we ons dan op voor het laatste stukje tot in de Prinsentuin. Het belletje naar de organisatie dat we er zijn, de grote fakkel die we meedragen, de laatste drie van de 200 kilometer die we afleggen, dat zijn wel indrukwekkende momenten.” Dit jaar bekijken Jan en Ineke het van een afstandje. Alhoewel… Jan: “Ik ga naar de dodenherdenking, sowieso. En als ik de groep niet verstoor wil ik ook een beetje in de buurt staan, maar dat hoeft niet persé. En op 5 mei ga ik zeker naar het ontsteken van de vlam, dat gaan we meemaken.”

Wat betekent vrijheid voor jullie?
Ineke: “Je kunt met een groep mensen, die je soms wel of niet kent, iets heel moois neerzetten. Voor verbinding zorgen. Dat is vrijheid voor mij binnen het hardlopen. Persoonlijk is het is iets waar ik ontzettend dankbaar voor ben, m’n hele leven eigenlijk al. Dat we hier in vrijheid mogen wonen en leven met zoveel mensen en culturen, dat vind ik zo’n rijkdom. Ik zeg wel eens gekscherend ‘We zijn van na de oorlog en dat willen we zo houden’. En toch is het wel waar. En die twee minuten stilte, dat is heel, klein maar daar begint het wel mee.”

Jan: “Vrijheid is voor mij eigen keuzes kunnen maken. Mijn moeder was Rotterdamse, ze heeft de bombardementen en de hongerwinter meegemaakt. Zij heeft zoveel angst gekend. Pas toen ze oma werd, kon ze vertellen wat er gebeurd was. Over de angst maar ook over hoe groot die echte Bevrijdingsdag gevierd werd. Dat was echt een cadeau wat ze toen uitpakten, heeft ze wel eens gezegd. En dat is het eigenlijk ieder jaar weer. Als je ziet wat er aan activiteit, inclusiviteit en diversiteit is op Bevrijdingsfestival, dat moet je koesteren. Daarin moet iedereen zijn eigen keuzes kunnen blijven maken.”