News

WACHTWOORD

“De Oerfal waar op 8 december bij stil werd gestaan heeft de laatste tien jaar een belangrijke rol in mijn leven gespeeld. Toen ik klein was, was het een spannend verhaal. Later nam de intensiteit toe, vooral door het Iepenloftspul ‘de Oerfal’ dat hier in 2013 werd opgevoerd. Mijn tante Coos, nu 93 jaar, was de jongste zus van Anneke en Rients Schootstra. Zij stonden 75 jaar geleden bovenaan de executielijst nadat ontdekt werd dat ze in hun huis aan de Fonteinstraat in Leeuwarden onderdak boden aan een Engelse informant die vanuit daar radio uitzond. Tante Coos wist nog veel details van toen. Gedurende ruim twee jaar kwamen stukjes en beetjes naar boven. Een gedeelte daarvan heeft Dick Jansen, de schrijver van het Iepenloftspul, verwerkt. De opvoering in de Blokhuispoort met Gerrit Fokkema die aanwees waar hij gevangen zat bij de aanvang van het stuk, staat in mij geheugen gegrift. 

Ik ben tweede generatie, 1959, Koude Oorlog. Mijn ouders spraken niet veel over de oorlog. We wisten als kinderen alleen flarden. Ze tolereerden mijn interesse. Mijn vader studeerde in Rotterdam toen die stad werd gebombardeerd. Hij heeft daar als student mee moeten helpen met het opruimen van de puinhopen. Met alle menselijke tragedie van dien. Na de oorlog wilde de studie niet meer, kreeg hij psoriasis en werd hij in 1963 zeer ernstig overspannen. Pas sinds de laatste jaren begrijp ik waarom…

De Oerfal op 8 december 1944 is het begin van de bevrijding waar Leeuwarden nog tot 15 april 1945 op moest wachten. De bevrijding begon hier in Nederland met het verzet tegen de bezetters. Mensen die individueel het besluit namen dat het onrecht wat hen werd aangedaan zo groot was dat je daarvoor je eigen leven en dat van je familie in gevaar mocht brengen. Gelukkig was er niet alleen ons verzet, maar ook dat van de geallieerden. Voor ons met name Canadese jongeren die bereid waren hetzelfde offer te brengen.

Zij beiden, verzet en Canadezen hebben er voor gezorgd dat wij al 75 jaar in vrede mogen leven. Zonder onderdrukking, zonder vervolging zonder willekeur op grond van ras, overtuiging, geaardheid, etc. 

Ik kom tot het wachtwoord. Een wachtwoord is een soort sleutel als je het kent, geeft het je doorgang, als je het niet kent, wordt je tegengehouden. 

Het wachtwoord bij de Oerfal was: 

‘Weet u ook hoe laat het is?’

Het antwoord was:

‘Het is de hoogste tijd dat we thuis komen’.

Als je in de gevangenis zit, is de plaats waar je het meest naar verlangt thuis waar je geliefden zijn en waar je rust en vrijheid geniet. Voor velen zoals mijn oom en tante was het letterlijk de hoogste tijd. 

Nederland kwam 4,5 maand na de Oerfal thuis. We werden bevrijd! Dat vieren we nog altijd. In 2015 stonden meer dan 100.000 mensen langs de routes van de toen nog 18 Canadese veteranen. 

Vorig jaar waren ze samen: verzet en veteranen; Don White en Gerrit Fokkema, hier in de Blokhuispoort. Voor mij een onvergetelijk moment. Dit jaar hopen we de 75 jaar nog met drie Canadezen te vieren. Misschien zijn er ook nog een paar verzetsmensen, maar daarna is het aan ons: de na-oorlogse generatie om het bevrijdingsvuur brandend te houden voor onze kinderen. Het doorvertellen van de verhalen is daarbij het wachtwoord. Nooit meer gevangen, nooit meer genocide… THUIS!

Weet u ook hoe laat het is?
Het is de hoogste tijd dat we thuiskomen.”

Toespraak Jorrit Volkers, voorzitter Bevrijdingsfestival Fryslân, tijdens de herdenking van de overval op de Blokhuispoort op 8 december.